Najveća muzejska inicijativa na teritoriji Srbije, manifestacija „Muzeji za 10“ , ove godine se po deveti put održava u trajanju od 15. do 19. maja. Reč je o nacionalnoj muzejskoj inicijativi koja se održava pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, a Koordinira je Nacionalni komitet Međunarodnog saveta muzeja – ICOM Srbija. Cilj manifestacije je veća posećenost muzeja, podizanje svesti o njihovom značaju kao i raznovrsni programi koji obogaćuju kulturno-turističku ponudu Srbije.
Foto: Petra Milošević
U sklopu ove manifestacije, 16. maja u Galeriji Matice srpske održano je autorsko vođenje kroz izložbu “Slike velikih formata – svedočanstvo epoha“. Autorka izložbe je upravnica Galerije Matice srpske, dr Tijana Palkovljević Bugarski, koja je kroz priču o slikama iz 19. i 20. veka ukazala na različite istorijske i društveno-političke prilike u kojima se tokom tog perioda nalazilo srpsko društvo. Posetioci su tokom trajanja izložbe imali priliku da vide monumentalna platna velikih formata, podeljenih prema temama u nekoliko celina. Prikazane su kompozicije istorijskih događaja, portreti velikana, religiozne kompozicije ali i modernizmi. Posmatrajući ostvarenja velikih umetnika, posetioci su imali priliku da saznaju zbog čega su se umetnici odlučivali za velike formate i koje teme su bile pogodne za oslikavanje na tako velikom platnu.
Jedan do drugog stajali su portreti Svetozara Miletića, dr Mihaila Polit Desančića i osnivača Matice Srpske, Save Tekelije, tako da je prvi deo izložbe predstavljao portrete ova tri velikana. Osim zapanjujućeg vizuelnog utiska, narativ autorke doprineo je da osetimo duh tog vremena i saznamo zanimljive okolnosti pod kojima su ove slike nastale. Petar Dobrović, dobro je promislio način na koji je prikazao Svetozara Miletića kako pozira u svojoj radnoj sobi – skrenuvši pažnju na sliku koja stoji iza njega. U ćošku stoji slika Ežena Delakroa „Sloboda na barikadama“, remek delo francuskog romantizma koja govori o borbi naroda za slobodu. Autor je ovim potezom prikazao političku ideju Svetozara Miletića jer je on bio upravo to, borac za slobodu. Zanimljivo je da ovaj portret, zajedno sa portretom dr Mihaila Polit Desančića nije bio po meri tadašnjeg društva, jer je smatran previše modernim.
Drugi deo izložbe odnosio se na religiozne kompozicije, pomoću kojih možemo videti kako religiozne teme u velikom formatu mogu delovati veoma različito. Mogu delovati vedro poput dela Uroša Predića „Sveti Đordje ubiva aždaju“ u kome preovladavaju svetle nijanse, a sliku možete gledati satima jer obiluje mnoštvom detalja. Počevši od tkanine koja je prebačena preko konja, pa sve do haljine koju nosi princeza sa slike, sve je veoma precizno i detaljno naslikano. Sa druge strane, religiozne kompozicije mogu biti i veoma turobne poput „Raspeća“ Paje Jovanovića u kome je Hristovo mrtvo telo prikazano na veoma simbolican način, dok je kompozicija dosta mračna. Zatim, unutrašnja borba slikara Stevana Aleksića prikazana je u njegovom delu „Golgota“ koje ima veoma tragičnu tematiku. Prikazuje momenat straha i nesnalaženja nad strahotama koje su zadesile Evropu nakon Prvog svetskog rata. Sve ove slike odlikuju izvrsnost, umeće i mogućnost da realističkim načinom slikanja dopru do publike i ukažu na dubinu i važnost religioznog osećanja.
Istorijske kompozicije činile su treći deo izložbe, među kojima je najveći utisak ostavio „Veliki kosač“ Stevana Aleksića. Najdramatičnija slika bezumlja nad strahotom koje je doneo Veliki rat. Na slici je prikazan kostur, odnosno veliki jahač koji stoji nad gomilom mrtvih tela i posmatra ih. Odmah do nje je i slika „U svitanje“ autora Đurđa Teodorovića, koja prikazuje scenu iz Drugog svetskog rata. Na njoj je izbeglička kolona koju prate nemačke trupe, a u duhu socijalnog realizma vidimo kako koračaju stari ljudi, ali i deca.
Poslednji deo izložbe činili su modernizmi. Da bi akt ušao u srpsko slikarstvo u periodu kada se smatrao neprihvatljivim, bilo je neophodno sakriti ga u temu mitologije. Otuda i potiče naziv „Tri gracije“ Milivoja Uzelca, koje su izložene kao primer modernističkog slikarstva. Samo nekoliko godina kasnije, naslikana je „Pastorala“ Save Šumanovića, koja nije zanimljiva samo po tome što je tada po prvi put naslikao potpuno nagog muškarca, već i zbog ideje da se sve u prirodi može svesti na geometrijska tela. Shodno tome, on vraća formu u sliku, jer su delovi tela prikazani u obliku kvadrasta, lopte i kupe.
Ovakve kompozicije, osim što čine važan reprezent jednog vremena, ukazuju i na ulogu Galerije Matice srpske u očuvanju i formiranju nacionalnog identiteta. Svetozar Miletić, čiji je portret opisan na samom početku, svojevremeno je prepoznao jedinstvenu poziciju ove ustanove u podsticanju društvenih promena. Shodno tome, jedna od njegovih izreka glasila je „Čiviluk u Matici srpskoj služi da gospoda ostavi šešir, kišobran i politička uverenja.“
Nema komentara