Konzervativka Filis Šlafli protiv skupine feministkinja
Kada se u 21. veku udubimo u tematiku borbe za prava žena, nekada se može javiti slika da živimo u postfeminističkom svetu. Jedan od primera koji dokazuje suprotno jeste mini-serija Gospođa Amerika (Mrs. America), nastala u produkciji FX televizije i premijerno emitovana u aprilu 2020. godine na kanalu HULU.
Foto: FX Screenshot
Kreator serije je Dahvi Voler, koji zajedno sa timom autora potpisuje i scenario, dok je za režiju pojedinačnih epizoda zadužena grupa reditelja među kojima su Ana Boden, Rajan Flek i Ama Asante. Serija se tokom devet emitovanih epizoda bavi emancipacijom žena i borbom za prihvatanje Amandmana o jednakim pravima (ERA) u Sjedinjenim Američkim Državama tokom sedamdesetih godina dvadesetog veka. Amandman koji garantuje jednakost polova pred zakonom napisan je 1923. godine i predložen Kongresu, koji ga je usvojio tek 1971, a Senat 1973. godine. Nakon odobrenja Kongresa, Amandman je poslat saveznim državama na ratifikaciju, a bilo je potrebno da ga ratifikuju tri četvrtine saveznih država, odnosno njih 38, da bi postao deo Ustava.
Fokus serije jeste diskusija o pravima žena prikazana sa dva različita aspekta - na jednoj strani se nalazi konzervativna aktivistkinja Filis Šlafli, predvodnica pokreta STOP ERA, a sa druge strane je povorka feministkinja na čelu sa ikonom ženske emancipacije Glorijom Stajnem. Obe žene bore se za potpuno drugačiju realnost.
U prvoj epizodi serije upoznajemo Filis Šlafli (Kejt Blanšet), domaćicu iz Ilinoisa, ženu specifičnih stavova koja je penetrirala u politički prostor koji su nekada činili samo muškarci i ne libi se da iznese svoju antifeminističku politiku, jer smatra da je Ženski oslobodilački pokret (Women's liberation movement) pretnja tradicionalnoj američkoj porodici. Ona govori o feministkinjama podrugljivom intonacijom, smatra da one nisu politički pokret već 'sestrinstvo frustriranog zajedništva', koje želi da izmenama u Ustavu reši svoje lične probleme. Šlafli veliča ulogu majke i domaćice i ne veruje da je svet ravnopravnosti moguć, jer rušenje konstrukta patrijarhata za nju znači uvođenje obaveznog vojnog roka za žene i njihov izlazak na polje rada koji će rezultirati situacijom u kojoj će žene morati da rade dva posla i izgubiti pravo na socijalna primanja, alimentaciju i lagodan život kakav im pružaju njihovi muževi.
Paralelno, feministički pokret sprovodi sopstvenu revoluciju. Svaka epizoda serije nosi ime jedne od žena koje pokreću točak feminističke istorije. Pored Glorije Stajnem (Rouz Burn), veliku minutažu na ekranu dobija i Beti Fridan (Trejsi Ulman), autorka knjige Ženska mistika (The Feminine Mystique), koja se često smatra začetnicom drugog talasa feminizma. Pridružuju joj se istaknuta političarka i aktivistkinja Bela Abzug (Margo Martindejl), pripadnica Republikanske stranke, i voditeljka ženskih programa u Beloj kući Džil Rukelšaus (Elizabet Benks), kao i Širli Čizom (Uzo Aduba) koja je bila prva žena afričko-američkog porekla izabrana za Kongres.
Tokom devetočasovne američke političke istorije na ekranu se raspliću i niti života 'običnih žena' - pripadnica ideologije za koju se zalaže Filis Šlafli. Četa domaćica organizuje kampanje u kojima ove žene promovišu svoj sekundarni status i demonizuju feministkinje, jer ne žele njihov feminizam, niti žele da krše norme kojih se pridržavaju čitavog života ili menjaju svet krojen po volji patrijarhata.
Feministkinje izražena mišljenja ove grupe žena smatraju za ekstremni slučaj logoreje, dok njihovu predvodnicu optužuju za dvoličnost i ukazuju javnosti da Filis Šlafli nije samo 'vođa domaćica' već ozbiljan politički igrač i da nije svesna problema sa kojima se suočavaju žene nižeg staleža od nje, jer živi lagodnim životom bez finansijskih problema i egzistencijalnih muka.
Foto: FX Screenshot
Serija je doživela uspeh delom zahvaljujući glumici Kejt Blanšet, koja je i jedna od producentkinja serije. Blanšet je za tumačenje anti-heroine Filis Šlafli dobila Emmy nominaciju, a priznanja nisu zaobišla ni glumice koje su deo feminističkog zapleta priče, kao ni samu seriju.
Međutim, kada se radi o istinitosti rekonstrukcije događaja iz prošlosti, legendarna Glorija Stajnem seriji zamera insistiranje na tome da je Filis Šlafli bila glavni krivac što Amandman o jednakim pravima nije ušao u Ustav. Glorija Stajnem smatra da je krivac bila industrija osiguranja koja bi se, u slučaju uspeha feministkinja, suočila sa ozbiljnim novčanim gubicima, kao i činjenica da bi zakonom obavezne jednake plate muškaraca i žena promenile ekonomiju države.
Nakon isteka roka za ratifikaciju 30. juna 1982. godine preostalo je da još tri države ratifikuju Amandman o jednakim pravima. Tek nekoliko decenija kasnije, država Nevada je dala svoj glas 2017. godine, a država Illinois 2018. godine. Virdžinija je postala 38. država koja je ratifikovala Amandman o jednakim pravima 2020. godine. Međutim, ovim potezima nije promenjeno američko zakonodavstvo. Postavlja se pitanje da li su i dalje važeće ratifikacije donete nakon isteka roka koji je pre nekoliko decenija odredio Kongres, a postoje i države koje su od tada povukle svoj glas za odobrenje Amandmana (Nebraska, Tenesi, Ajdaho, Kentaki i Južna Dakota). Stoga Kongresu, sudovima, advokatima i američkom narodu tek predstoje nove prepreke i pravne bitke na putu ka formiranju polno neutralnog društva. Ostaje nejasno da li će Amandman o jednakim pravima u skorije vreme postati deo Ustava Sjedinjenih Američkih Država.
Serija Gospođa Amerika preplitanjem različitih ljudskih sudbina pokazuje gledaocima da se svet u kome danas žive ne razlikuje mnogo od onog sveta koji je prikazan na ekranu. Opresija žena i dalje je prisutna u čitavom svetu, a primera u kojima žene i u 21. veku podležu ugnjetavanju ima mnogo: genitalno sakaćenje žena u Africi; seksualno nasilje i infanticid u Indiji; kamenovanje žena u arapskim zemljama u kojima vladaju šerijatski zakoni; zabrana prava na abortus ženama u Poljskoj. Nedostatak žena na pozicijama moći, seksizam, rasizam i ekonomska nejednakost, kao i problemi sa usklađivanjem karijere i majčinstva, pokazuju da jedna polovina svetske populacije još uvek živi 'poluživot' i da borba za ravnopravnost i dalje čeka na svoj epilog.
Nema komentara