Pre nego što je Novi Sad postao Novi Sad, prestonica Vojvodine kakvu danas znamo, put koji vodi ka Futogu bio je važniji od samog grada.
I danas, tim istim pravcem ide Futoška ulica – jedna od najstarijih ulica u Novom Sadu i jedna od retkih koja je preživela vekove, prepoznavanjem i imenom, a bogami, i značajem.
Foto: Moj Novi Sad
Sad, ovaj, malo tehnička dilema – je li ovo kvari rubriku novosadske ulice? Je li i Futog danas Novi Sad?! Ja sam pak odlučio, kada već kradem rubriku na dan od njenog tvorca, da joj barem dam lični pečat pa da ju obeležim ulicom koju prolazim svaki dan – otuda moj izbor!
Futoška ulica se nalazi na starom pravcu koji vodi iz centra ka Futogu – mestu koje je pre dvesta godina bilo moćnije i značajnije od samog Novog Sada!
Još na najstarijem planu grada iz 1745. godine, Futoška je bila jedna od svega devet ulica obeleženih na mapi!
Tada je vodila od tadašnjih gradskih vrata sve do trga ispred današnje Gradske kuće, gde se spajala sa starom Jevrejskom ulicom i Zmaj Jovinom.
Tu su se ukrštali putevi za Futog i Kamenicu, za Petrovaradin i Beograd, za Temerin i Budimpeštu – svi putevi su vodili na daleka i važna mesta.
Na planu iz 1889. godine vidi se kako se Futoška završava kod Sinagoge, a ulica dalje prema Trgu slobode vodi kao Jevrejska – naziv koji je dobila krajem 18. veka kada je jevrejskoj zajednici određeno naseljavanje u toj zoni, gde se formirao kvart i geto.
Ime Futoška zadržano je do 1930-ih, kada se menja u Kralja Petra II.
Zatim je ponovo preimenovana u Rakoči Ferenc II utcu za vreme okupacije, ali ovaj period je istorijski, znamo, kratko trajao.
U zlatno doba ovih prostora, ova velelepna ulica je nekoliko puta preimenovana - prvo u Ulicu JNA, potom u Bulevar Edvarda Kardelja i na kraju u Bulevar revolucije – sve bolje od boljeg!
Ipak, 1990-ih, u vreme brisanja poluvekovne revolucionarne, jugoslovenske i slovenačke istorije, vraćeno joj je staro ime – Futoška.
Ova ulica pamti i tramvaj koji je nekad tutnjao ulicama Novog Sada. Od 1911. do 1958. ovuda je prolazila bela linija broj jedan, od Futoške kapije do Temerinske ulice. Tramvaj je povezivao banju i bolnicu sa centrom grada, vijugajući preko Jevrejske i Zmaj Jovine do Pašićeve.
Foto: NS Priče/https://ns.in.rs/
Upravo ti objekti daju Futoškoj poseban značaj, ali nisu samo oni važni!
Današnja Elektrotehnička škola izgrađena je 1912. kao Mađarska katolička gimnazija, u divnom, secesijskom stilu. Nakon Prvog svetskog rata, ona postaje Državna ženska učiteljska škola, a od 1935. mešovita.
Nedaleko od nje, 1909. podignuta je Velika gradska bolnica, današnji Klinički centar Vojvodine, sa najvažnijim odeljenjima za ono vreme – hirurgiju, ginekologiju, internu medicinu i druge grane koje su Novom Sadu bile više nego potrebne i koje su naš grad uvele u novi vek medicine.
Još jedan dragulj Futoške je Jodna banja. Prilikom bušenja arteškog bunara 1897, naišlo se na toplu mineralnu vodu, bogatu jodom. Već 1910. banja je zvanično dobila status lekovite ustanove.
Projektovao ju je Imre Franeček iz Budimpešte, a njen prvi upravnik bio je specijalista balneolog – dr Vilhelm Njilt. Zgrada u stilu secesije činila je jedan od najupadljivijih objekata u tom delu grada a pored toga, njen istorijat služi kao simbol vremena u kom je Vojvodina bila prostor na kom su sve manjine bile jednake i kao svedok jedne istorije u kom je Vojvodina bila jednaka za sve.
Tu je i kasarna „Dr Arčibald Rajs“, izgrađena još 1894. godine na zemljištu koje je grad otkupio od futoškog grofa Kotega. Služila je žandarmeriji i pešadijskom puku, a danas je jedan od najprepoznatljivijih vojnih kompleksa u Novom Sadu koji ipak, nema nikakav praktičan značaj i koji već godinama propada na oči svima nama.
Kroz sve ove promene, Futoška je ipak opstala i preživela.
I dan-danas nosi isti pravac i gotovo isto ime kao i pre skoro tri veka. Ulica koja nije samo veza između tačaka na mapi, već i nit koja spaja istoriju, arhitekturu, lečenje, svakodnevicu i život grada kakav danas poznajemo.
Nema komentara