Priča o ženi koja velikim delom stoji iza otkrića GPS-a.
U današnjem svetu snalaženje bez GPS tehnologije je nezamislivo, a da li smo se ikada zapitali ko stoji iza ovog otkrića? Gladis Vest, afro-američka matematičarka, iako nepoznata bez nje orijentisanje jednim klikom ne bi bilo moguće. Ona je u vremenu kada su žene, a posebno crne žene bile nevidljive, dokazala da je vidljiva i ostala upamćena po svojim velikim doprinosima u nauci.
Photo: blackhistorymonth.org,uk
Gledis Mej Braun rođena je u Virdžiniji 27. oktobra 1930. godine, gde su njeni roditelji posedovali malu farmu, u području pretežno naseljenom poljoprivrednicima. Većinu svog vremena provodila je pomažući roditeljima u žetvi useva, i kao od svakog deteta očekivalo se da će kada postane svoj čovek naslediti porodični posao. Ali Gladis se pokazala kao najbolja učenica svoje generacije i time je sebi osigurala stipendiju za Virdžinijski koledž, ali i otvorila put ka izgradnji karijere u svetu nauke. Diplomu iz matematike stekla je 1952. godine, a tri godine kasnije završila je i master studije. Pored ovih uspeha stekla je i magistarsku diplomu 1973. godine iz javne uprave na Univerzitetu u Oklahomi. Godine 2000. u 70 godini života doktorirala je javnu upravu i politička pitanja na Politehničkom institutu Virdžinije.
Svog budućeg muža, Ajru V. Vesta upoznala je na samom početku karijere, a venčali su se 1957. godine i upotpunili svoj brak sa troje dece.
Nakon završenih studija prvi posao kao matematičarka, Gledis stiče 1956. godine u Američkom pomorskom poligonu za testiranje, laboratoriji za oružje u Dalgrenu, Virdžinija. Ona je bila četvrti crni zaposleni radnik tada. Pozicija koja joj je pripala jeste mesto programerke u Odeljenju mornaričkog hemijskog ratovanja Dalgren za velike računare. Pored ove pozicije pripalo joj je i mesto menadžerke projekata za sisteme za obradu podataka koji se koriste u analizi satelita.
Gledis se od samog početka istakla svojim talentom, verovatno zahvaljujući sposobnosti ručnog rešavanja složenih matematičkih jednačina. Posle izvesnog vremena sa ručnog rešavanja prešla je na programiranje računara da oni to rade sami. Prvi veliki projekat koji joj je doneo uspeh, odredio je kretanje Plutona u odnosu na Neptun, a to je bio Kalkulator za istraživanje mornaričkih uredbi (NORC). Pored ovog velikog uspeha počela je da se bavi i analizom podataka sa satelita, tako što je sastavljala visinske modele oblika Zemlje. Jedan od projekata gde je Vest bila imenovana za rukovodioca, bio je Seasat. Zahvaljujući njemu, stvoren je prvi projekat kojim se pokazalo da se sateliti mogu koristiti za posmatranje korisnih okeanografskih podataka. U pitanju je bio eksperimentalni američki satelit, dizajniran da pruži podatke, kao što su visina talasa, temperatura vode, struje, vetrova i druge karakteristike.
Drugi veliki značajan uspeh koji je ostvarila bio je geosat, satelit programiran za kreiranje kompjuterskih modela Zemljine površine. Zajedno sa svojim timom kreirali su program koji je mogao precizno da izračuna orbite satelita. Taj period 70-ih i 80-ih i na osnovu njihovih proračuna omogućeno je da se tačno odredi oblik Zemlje – elipsoida sa nepravilnostima – geoid. Ovaj posao nije bio lak jer su morali da se služe složenim algoritmima, ali je ovim omogućeno GPS sistemu da pravi tačne proračune bilo kog mesta na Zemlji.
Gladis Vest je u vremenu kada je teško bilo biti crne puti, a pogotovo žena, istakla se kao skrivena figura koja se borila do kraja i nije dopustila da ostane u senci. Njeni uspesi svetlost dana ugledali su 2018. godine kada ih je Generalna skupština Virdžinije konačno priznala. Ova godina označila je još jednu pobedu za Gladis jer je te 2018. primljena u Kuću slavnih pionira svemira i raketa Ratnog vazduhoplovstva i imenovana jednom od 100 žena Britanske radiodifuzne korporacije.
Istakla se kao uporna, pametna, mudra, hrabra i inspirativna žena, kako u 20. tako i u 21. veku, a danas svoje znanje prenosi na decu i uživa u svom uspehu.
Nema komentara