Istočnom svetu poznat kao Zakonodavac, zapadnom kao Veličanstveni, obrazovani vladar koji je govorio četiri jezika (arapski, persijski, srpski i čagatajski), čovek pred kojim su istočni svet i cela Evropa drhtali, dostigao je reputaciju najmoćnijeg vladara Osmanske dinastije.
foto: wikimedia.org
Sulejman Veličanstveni rođen je u Trapezuntu 6.XI 1494. godine kao sin Selima I i njegove žene Hafse Hatun, ćerke tatarskog kana. U veoma ranoj mladosti je pokazao veliku odlučnost i borbeni duh, te je sa 17 godina postavljen za namesnika grada Kafe.
Uzor mu je u mladosti bio Aleksandar Veliki, te se smatra da je od njega preuzeo ideju o stvaranju svetskog carstva. Na tron dolazi 1520. godine nasledivši svog oca, imao je samo 25 godina. Govorilo se da mu se nijedan od njegove braće nije mogao suprotstaviti i da je sa velikom lakoćom preuzeo presto. Uveo je mnoge inovacije u administraciji i vojsci. Kao vojskovođa je učestvovao u 13 velikih pohoda, provevši deset godina na bojnom polju.
Po stupanju na vlast pokušavao je da iskoreni arbitražu koju su nametnuli njegovi prethodnici Mehmed i Selim. Svojim poduhvatima na administrativom polju dobio je nadimak Kanuni (Zakonodavac). Nama najpoznatiji i najvažniji je rudnički zakon iz 1536. godine u kojem se spominju i srpski rudnici.
foto: internethaber.com (Hurem)
Sultan je bio opčinjen jednom devojkom iz njegovog harema, poreklom sa teritorije današnje Ukrajine, Hurem. Smatra se da joj je pravo ime bilo Anastasija i bila je ćerka sveštenika koju su oteli Tatari. Ovom devojkom je Sulejman bio toliko opčinjen da joj je i stihove pisao u kojima govori da je ona „njegovo bogatstvo, ljubav, proleće, dan, noć i ceo svet“. Hurem je prva sultanija koja je imala više od jednog sina sa sultanom (po pravu, čim dobije sina, sultan sa tom sultanijom prekida svaki kontakt) i smatra se da je odgovorna za dovođenje svog sina Selima II na vlast nakon smrti Sulejmana, iako nije bio najstariji. Osim ovoga, nije imala nikakvu zapaženu političku ulogu, preminula je 1558. godine i prva je konkubina koja je sahranjena u dvorištu jedne džamije.
Što se tiče njegovih ratnih delatnosti, Sulejman je želeo da nastavi osvajačku tradiciju svog oca, ali i da ga prestigne. Zanosio se osvajanjem cele Evrope, ali se problem javio već 1522. godine na Rodosu. Pirati na ostrvu su krali otomanske brodove što je predstavljalo veliki problem za trgovinu carstva. Na ostrvu je bio jedan hrišćanski red, odred Sv. Jovana (Jovanovci), koji je pružio jak otpor sultanovoj vojsci. Međutim, 1522. godine ostrvo je palo pod osmanlije, viteški red je na papskim brodovima prebačen na ostrvo Malta gde će formirati svoju proosmansku i proislamsku politiku.
Što se tiče istoka, u Egiptu je došlo do pobune koja je otklonjena. Revolt protiv vladavine Sulejmana će se pojaviti opet 1524. i 1525. godine, ali će on biti otkonjen uz pomoć elitne jedinice vojske, janičara.
Teživši ka svom cilju, pohodu na Evropu i njenom potpunom potčinjavanju, u vreme krunisanja sultana krunisan je i Karlo V(I), car svetog Rimskog cartsva i kralj Španije, koji će mu biti najveća prepreka u postizanju željenog cilja. Ovaj rat je imao i religiozan karakter, kako su ga Habzburzi zvali Rat protiv nevernika. Osmanskim naletima rušene su mnoge tekovine srednjovekovnih kultura, u evropskom delu najviše gubitaka od ruke sultana je pretrpela Ugarska.
U svom prvom naletu 1521. godine preko Moldavije ulazi u Srbiju gde osvaja Šabac i juriša na Beograd. Izmoren i oslabljen, Beograd je sa velikom lakoćom poklekao pod naletom sultana. Prisvojivši Srbiju, uspeo je da prodre u Ugarsku i da je u bitki kod Mohača 1526. godine (kasnije nazvano i Veliko groblje nacionalnog sjaja), u kojoj je pao kralj Lajoš II, i osvoji. Ugarska država, oslabljena i obezglavljena, počela je da pada pod osmanskom sabljom, Budim i Pešta su se predali skoro bez ikakve borbe.
Kampanja je sa prekidima (zbog pobune u Anadoliji) trajala sve do 1529. godine kada su osmanlije zaustavljene u prvoj bitci kod Beča. Opasada je bila bezuspešna i trajala je od 27.IX do 15.X 1529. godine. Period od 1527. do 1538. godine je obeležila borba za presto Ugarske između cara Ferdinanda I i Janoša Zapolje. Zapolja je, iz svog izgnanstva u Poljskoj, zatražio pomoć od osmanlija koji su se kretali prema Beču. On je vraćen u Ugarsku uz pomoć osmanske vojske i 1538. godine dobio je Erdelj. 1540. godine Zapolja umire i kreće pohod osmanlija koji dovodi do osvajanja Budima 1541. godine. Ugarska je tada podeljena na tri dela, formiran je Budimski pašaluk i Erdelj postaje vazal otomanskoj imperiji.
foto: wikimedia.org (Fransoa I i Sulejman)
Francuski kralj Fransoa I je sklopio savez sa Sulejmanom 1535. godine u cilju uništenja Habzburga sa Francuske i osvajanja njihove države sa Osmanske strane. Sulejman u svoj poslednji pohod kreće 1565. godine, u ovo vreme više ni njegov najveći rival Karlo V, a ni saveznik Fransoa I, nisu bili među živima. Stari sultan je odlučno krenuo sa voskom od sto hiljada vojnika prema Beču. Prva strateška tačka, koju je želeo da zauzme, bio je Đer. Međutim na putu do Đera je ostalo 87 hiljada vojnika i Ugarska vojska ga je sačekala kod Sigeta. U pokušaju opsade grada, poginulo je oko dvadeset hiljada osmanskih vojnika i oko tri hiljade ugarskih, među kojima je bio i Nikola Zrinjski. Sultan je i sam učestvovao u opsadi, koja se ispostavila kobna po njega, te umire u borbi 6.IX 1566. godine.
Srce sultana je sahranjeno na polju gde je poginuo. Nakon njegove smrti sledi primirje u Jedrenu čime je rat završen. Naslediće ga njegov sin Selim II, pobivši svu svoju braću, kako zakon i nalaže. Naslednik ni u jednom pogledu nije bio kao otac, bio je alkoholičar i krajnje nesposoban. Prema predanju, za Sulejmanovim kovčegom išlo je još devet kovčega njegovih sinova. Otomanska imperija će opstati sve do 1923. godine, sa većim ili manjim padovima i usponima, ali nikada više nijedan sultan neće dostići veličinu i moć kakvu je imao Sulejman.
Nema komentara